ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ Ο ΕΦΕΣΙΟΣ. ΜΕΡΟΣ 1.

 Βακχείου του Απολλωνιαδίτου

Τα σύγχρονα αξιώματα της επιστήμης είναι τρία και έχουν ελληνική καταγωγή κατά τον πατέρα της κυματομηχανικής Ervin Schröndinger βραβείο Νομπέλ. Το δεύτερο αξίωμα από αυτά είναι η αντικειμενοποίηση, δηλαδή, στην προσπάθειά της να περιγράψει και να κατανοήσει τη Φύση, η επιστήμη, (με αφαιρετική διαδικασία που προσεγγίζει χωρίς να αλλοιώνει τη πραγματικότητα) απλουστεύει αυτό το εξαιρετικά δύσκολο πρόβλημα. Αυτή αποδίδεται στον Ηράκλειτο.

Ο Ηράκλειτος είναι ίσως ο πιο ενδιαφέρων και πιο ιδιότυπος από τους προσωκρατικούς. Γεννήθηκε στην Έφεσο κατά το -544 και έζησε έως στις αρχές του -5ου αιώνα. Ο πατέρας ήταν ο Βλύσων κατ’ άλλους Βλόσων ή Ηράκων. Κατάγονταν από το αριστοκρατικό γένος των Ανδροκλειδών οι οποίοι με αρχηγό τον Άνδροκλο από την Αθήνα έκτισαν την Έφεσο. Έγραψε ένα βιβλίο «Περί φύσεως» που κατέθεσε στο ναό της Εφεσίας Αρτέμιδος, το οποίο και πολύ γρήγορα διαδόθηκε στον υπόλοιπο ελληνικό κόσμο. Περιλαμβάνει τρία μέρη, το σχετικό με το σύμπαν, το πολιτικό και το θεολογικό. Δηλαδή η ηρακλείτεια φιλοσοφία είναι σφαιρική και ολοκληρωμένη, γιατί διαπραγματεύεται θέματα κοσμολογικά, πολιτικά και θεολογικά και αποτελεί ένα πρόδρομο του πλατωνισμού. Το περιεχόμενό του θεωρείται ότι είχε μορφή σύντομων αποφθεγμάτων. Οι αρχαίοι συγγραφείς τον χαρακτήριζαν «Σκοτεινό», γιατί η πυκνότητα του λόγου του απαιτούσε βαθύ κριτικό πνεύμα και ερμηνευτική ικανότητα για τους συγχρόνους του.

Ο φιλόσοφος Ηράκλειτος καταλήγει στα συμπεράσματά του αυτά, όχι από κάποια θεία αποκάλυψη όπως στον Ιουδαιοχριστιανισμό, αλλά μετά από φιλοσοφική αναζήτηση και τεκμηρίωση των θέσεων του, με βασική αρχή την ενότητα του κόσμου. Την παγκόσμια αλήθεια μόνον ο φιλοσοφικός νους με την βοήθεια του ορθού λόγου μπορεί να κατανοήσει και να συλλάβει όπως ο ίδιος διατυπώνει. Κατά τον Ηράκλειτο, όλα τα όντα και τα φαινόμενα που συνθέτουν τον κόσμο, μετέχουν σε μια θεμελιώδη, παγκόσμια ενιαία δομή. Την ενότητα αυτή αναλαμβάνει να εκφράσει στο χώρο της ανθρώπινης σκέψης ο φιλοσοφικός λόγος. Ως προς την θρησκεία, αν και δεν αρνείται την ύπαρξη θεών, απορρίπτει ορισμένες εκδηλώσεις που ενδέχεται να αποτελέσουν αφορμή για παρανόηση της φύσης του θείου και της θέσης του στο σύμπαν, όπως απορρίπτει και δείγματα τυπολατρίας π.χ. η λατρεία των αγαλμάτων ή οι καθαρμοί. Είναι η πρώτη απόπειρα να διαχωριστεί η εσωτερική διάσταση του θρησκευτικού φαινομένου από την εξωτερική-τυπολατρική. Στο πολιτικό επίπεδο είναι εμφανής η προτίμησή του στο είδος διακυβέρνησης που στηρίζεται στους αρίστους.

Κατά τον Ηράκλειτο ο κόσμος είναι ένας και μοναδικός, αιώνιος κι αδημιούργητος, που η αέναη ύπαρξη και λειτουργία του στηρίζεται στις έννοιες της διαρκούς μεταβολής και της ενότητας των αντιθέτων. Η θεμελιώδης αρχή που διέπει τον κόσμο είναι το κοσμικό πυρ που διαφέρει από την κοινή φωτιά, το οποίο δεν είναι η γενεσιουργός αρχή του σύμπαντος αλλά μια λογική, οργανωτική αρχή, που το κυβερνά με βάση καθορισμένους νόμους. Δηλαδή οδηγείται στο συμπέρασμα ότι το σύμπαν και ο κόσμος έχουν ψυχή και είναι έλλογα. Το κοσμικό πυρ ευρίσκεται όχι σε στατική κατάσταση, αλλά δυναμική, διαρκώς μεταβαλλόμενο, μετουσιώνεται σε ύλη-ενέργεια και αυτή και πάλι σε κοσμικό πυρ σε μια ατέρμονη κυκλική διαδικασία(πρόοδος των όντων, μονή, επιστροφή στη αρχή που αποτελεί και την ουσία της Πλατωνικής κοσμοθέασης). Από την αρχή της αέναης μετουσίωσης προκύπτει και μια άλλη αρχή, η αρχή της αέναης πάλης και ενότητας των αντιθέτων. Η ισορροπία αυτή είναι μια δυναμική ισορροπία που προκύπτει από τον διαρκή ανταγωνισμό των αντίρροπων δυνάμεων, αντίθετες εκφάνσεις του κοσμικού πυρός. Αν και δεν είναι τόσο εμφανές, εύκολα συμπεραίνεται από τις ρήσεις του, ότι μετά τον θάνατο των σωμάτων των όντων, οι ψυχές που είναι άφθαρτες επιστρέφουν προς την ομογενή συμπαντική ψυχή. Οι αντίθετες αυτές εκφάνσεις είναι απλουστευμένες θεωρήσεις της ίδιας ενυπάρχουσας εσωτερικής κρυφής αρμονίας. Λογικό συμπέρασμα αυτής της θέσης είναι ότι και οι θεοί ως αθάνατοι δεν υπάρχουν αυτόνομοι και ανεξάρτητοι αλλά σε συσχέτιση με τους ανθρώπους.

Την απάντηση για την φύση και προέλευση του κόσμου δίδει ο Ηράκλειτος με την αέναη κυκλική διαδικασία μετουσίωσης μεταξύ κοσμικού πυρός και της ουσίας (ύλης-ενέργειας). Το κοσμικό πυρ είναι έλλογο-υπερσυνείδησιακό (αντιστοιχούμενο με τις σύγχρονες επιστημονικές έρευνες περί υπερταξικού, υπερσυμετρικού, υπερπληροφορικού σύμπαντος) και συνυπάρχει με την ουσία αχώριστα συνδεδεμένο σε μία οντότητα, όπως οι δύο καταστάσεις της ουσίας ύλη-ενέργεια. Δεν υπάρχει θεός χωρίς άνθρωπο ή άνθρωπος χωρίς θεό, δεν υπάρχουν όντα χωρίς το κοσμικό πυρ ούτε κοσμικό πυρ χωρίς όντα. Είναι όλα συνυφασμένα, αχώριστα, αγέννητα και ανώλεθρα σε μία ενιαία δυναμική και όχι στατική οντότητα τον κόσμο.

Τη θέση του Ηράκλειτου για το αΐδιο του κόσμου δηλαδή το αδημιούργητο του κόσμου, του κόσμου χωρίς αρχή και πέρας, η σύγχρονη επιστημονική κοσμοθεωρία της μεγάλης έκρηξης όχι μόνον δεν την κλονίζει αλλά την ενισχύει. Η μεγάλη έκρηξη και το υποτιθέμενο σωματίδιο Higgs του Θεού πριν από αυτήν, είναι μια νέα προσπάθεια του χριστιανισμού για την ενίσχυση του γραμμικού χριστιανικού προτύπου δημιουργίας και του εξωκόσμιου Θεού. Ό Χριστιανισμός θεωρεί τον Θεό-δημιουργό ως εξωκόσμιο εξωσυμπαντικό που δημιούργησε το σύμπαν σε έξη ημέρες με συγκεκριμένη προτεραιότητα δημιουργίας των όντων, ανεξάρτητο, κύριο και εξουσιαστή του δημιουργήματος του χωρίς συνάφεια με αυτό¸ σε μια γραμμική εξέλιξη με αρχή και τέλος. Σήμερα οι επιστήμονες απέδειξαν ότι αενάως δημιουργούνται νέοι γαλαξίες και σύμπαντα και άλλα εξαφανίζονται στις μαύρες οπές σε μια αέναη διαδικασία. Υπάρχει η σκοτεινή ύλη-ενέργεια που πολύ καλά θα μπορούσαμε να την αντιστοιχίσουμε με το κοσμικό πυρ του Ηράκλειτου. Πρόσφατα ο Stephen Hawking, διετύπωσε ερωτήματα βάσει της αρχής αιτίου αιτιατού και αμφισβητεί αν υπήρξε πριν την μεγάλη έκρηξη το υποτιθέμενο υπό ανακάλυψη στο CERN μποζόνιο Higgs : (το σωματίδιο του Θεού Ιουδαιοχριστιανική διατύπωση), και πριν αυτό τι; Διατυπώνει ο Stephen Hawking ότι η συμπαντική πληροφορία δεν καταστρέφεται στις μαύρες οπές, αλλά είναι επαναδιαθέσιμη. Δέχεται δηλαδή με μια διαδικασία επανατροφοδότησης την κυκλική αυτοεξέλιξη του κόσμου ενισχύοντας έτσι την Ηρακλήτεια-Πλατωνική κοσμοθέαση για τον κόσμο. Τελευταία πειράματα στο CERN ενισχύουν την θέση του Stephen Hawking δηλαδή την Ελληνική Ηρακλήτεια-Πλατωνική Κοσμοθέαση.

Σήμερα η επιστήμη οδηγείται στο ότι υπάρχει η αέναη κυκλική δημιουργία-εξέλιξη(πρόοδος των όντων), η σταθερότητα και η εδραίωση στις ανώτερες ενιαίες υποστάσεις(μονή) και η μετουσίωση στις μαύρες οπές(επιστροφή στην αρχή, το κοσμικό πυρ). Καταρρίπτεται η «θεόπνευστη» θέση του χριστιανισμού περί του εξωκοσμικού Θεού, ότι ο κόσμος έχει αρχή και τέλος και δημιουργήθηκε γραμμικά σε έξη ημέρες. Διότι δημιουργία εκ του μηδενός δεν υπάρχει(ορισμός του μηδενός), οι δύο χριστιανικές έννοιες Θεού και δημιουργήματος όπως τις διατυπώνει δεν υφίστανται ξεχωριστές, αλλά αίτιο και αιτιατό συνυπάρχουν ως ένα ενιαίο σύνολο χωρίς αρχή και τέλος αενάως αυτόεξελισσόμενο όπως η κοσμοθέαση του Ηράκλειτου ονομάζει κοσμικό πυρ, και ο Ελληνική Κοσμοθέαση, Κόσμο, Εν, όντως Ον, Άρρητο Αρχή.